با افزایش جمعیت سالمندان در جهان، اختلالات شناختی مانند اختلال خفیف شناختی (MCI) به یک چالش مهم تبدیل شده است. این مطالعه که در سال 2025 منتشر شده است به بررسی کارایی و تأثیر تمرینات شناختی با استفاده از واقعیت مجازی (VR) در بهبود عملکرد مغزی سالمندان پرداخته است.  

در این پروژه، برنامه‌ای چهار هفته‌ای با هشت جلسه درمان واقعیت مجازی طراحی شد که تمرکز بر تقویت حافظه، انعطاف‌پذیری شناختی، پردازش فضایی و توجه داشت. تمرینات شامل ویدیوهای ۳۶۰ درجه، محیط‌های تعاملی و بازی‌های مجازی در محیط‌های سه‌بعدی بودند که با دستگاه‌های Oculus Quest 2 و Oculus Quest 3 انجام می‌شدند.

در ابتدای مطالعه، شرکت‌کنندگان از انجام تمرین‌ها لذت بردند و رضایت قابل‌ توجهی از کار با هدست واقعیت مجازی و محتوای ارائه‌ شده نشان دادند، به‌خصوص به دلیل جذابیت و کاربردی بودن محیط مجازی. تمرینات به صورت تدریجی و متناسب با توانایی افراد طراحی شده بود. حتی کارمندان مراقبت‌های بهداشتی نیز این برنامه را کارآمد و قابل اجرا در روندهای توانبخشی، ارزیابی کردند. 

نتایج: 

عملکرد شناختی شرکت‌کنندگان با استفاده از یک مجموعه آزمون عصب روانشناختی استاندارد، قبل و پس از مداخله ارزیابی شد. این مجموعه شامل موارد زیر بود:  

- آزمون (MMSE): بررسی وضعیت شناختی کلی  

- آزمون مونترال (MoCA): ارزیابی موکا در حوزه حافظه، توجه و عملکرد   

- آزمون فراخنای ارقام (حافظه کاری): سنجش حافظه فعال و توجه 

- آزمون ردیابی (Trail Making Test A): ارزیابی انعطاف‌پذیری شناختی و توجه دیداری  

- آزمون تطبیق نماد-عدد (SDMT): سنجش سرعت پردازش و عملکردهای دیداری-فضایی  

این ارزیابی‌ها به منظور بررسی دقیق تغییرات شناختی ناشی از مداخله انجام شد و نشان از بهبود در سرعت پردازش و انعطاف‌پذیری شناختی سالمندان داشت.

پژوهش نشان می‌دهد که واقعیت مجازی می‌تواند یک روش مؤثر و جذاب برای توانبخشی شناختی سالمندان باشد. با وجود نیاز به مطالعات گسترده‌تر، نتایج اولیه حاکی از پتانسیل بالای این فناوری در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به MCI است.  

لینک مقاله اصلی

بهبود و ارتقاء شاخص‌های شناختی، به ویژه حافظه، با بهره‌گیری از فناوری واقعیت مجازی در مرکز سلامت ذهن وصال امکان‌ پذیر است.

بهبود حافظه و پیشگیری از آلزایمر