با پیشرفت علم و تکنولوژی، روش‌های درمانی هم دچار تحول می شوند. جدیدترین روش در حیطه درمان های روانشناختی، کاردرمانی و توانبخشی، درمان با واقعیت مجازی Virtual Reality Therapy (VRT) یا Vritual Reality Exposure Therapy (VRET) است. در این روش از عینک های مخصوص واقعیت مجازی VR استفاده می‌شود. وقتی مراجع عینک را روی صورت خود می‌گذارد، وارد یک دنیای مجازی می‌شود. این عینک بخش بالایی صورت را می‌پوشاند و باعث می‌شود مراجع برای مدتی از محیط اطراف جدا شده و وارد دنیایی شود که عینک به او نشان می‌دهد تا تمرین هایی را انجام دهد که متناسب با مشکل او طراحی شده اند. در واقع، درمان واقعیت مجازی ترکیبی از تکنولوژی و علوم اعصاب، نوروسایکولوژی و روانشناسی است که بستری نوین برای ارتقای کیفیت زندگی افراد فراهم می‌کند.
فرآیند درمان با واقعیت مجازی چگونه است؟
این روش، با شبیه سازی محیط، به افراد کمک می‌کند تا در یک دنیای مجازی اما قابل باور برای مغز، مهارت های ذهنی و جسمی خود را تقویت کنند یا به مقابله با ترس های خود بپردازند. حضور و تعامل در یک محیط واقعیت مجازی، می‌تواند به شکل گیری و تقویت مسیرهای عصبی جدید در مغز کمک کند. وقتی فرد در یک دنیای شبیه سازی شده قرار می‌گیرد و تمرینات شناختی یا روانشناختی انجام می‌دهد، مغز او به تجربیات جدید واکنش نشان می‌دهد و فرآیند «نوروپلاستیسیتی» یا همان انعطاف پذیری عصبی فعال می‌شود. این فرآیند به معنای ایجاد یا تقویت ارتباطات عصبی جدید است که در نهایت باعث بهبود مهارت هایی مانند توجه، تمرکز، حافظه، حل مسئله و مدیریت هیجانات یا بهبود حرکتی می‌شود. در واقع، درمان با واقعیت مجازی از نظر علمی راهی برای بازسازی و توسعه شبکه های عصبی مغز محسوب می‌شود.
درمان با واقعیت مجازی VRT فقط محدود به درمان مشکلات روان مانند اضطراب و افسردگی یا مشکلات جسمی مانند سکته نیست؛ بلکه برای بهبود عملکردهای شناختی مانند توجه، تمرکز، حافظه، سرعت پردازش اطلاعات و مهارت های حل مسئله نیز به کار می‌رود. VR Therapy هم برای افرادی که دچار اختلالات شناختی هستند و هم برای کسانی که می‌خواهند توانایی های ذهنی خود را بهبود دهند مناسب است.
تاریخچه درمان با واقعیت مجازی VR Therapy
استفاده از واقعیت مجازی در حوزه درمان و پزشکی، قدمتی حدود سه دهه دارد. نخستین بار در دهه 1990، محققان از فناوری های شبیه‌سازی برای درمان فوبیا، اضطراب و PTSD استفاده کردند. با پیشرفت تکنولوژی و ساخت دستگاه های واقعیت مجازی پیشرفته تر، این روش در توانبخشی شناختی، درمان اختلالات اضطرابی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مورد استفاده قرار گرفت. امروزه، درمان با واقعیت مجازی به عنوان یک روش علمی و معتبر در کنار درمان‌های سنتی روانشناسی و توانبخشی به کار می‌رود و توسط مراکز درمانی و پژوهشی معتبر در سراسر جهان پذیرفته شده است.
کاربرد واقعیت مجازی VR در درمان
1. واقعیت مجازی در درمان بیش فعالی و نقص توجه
2. واقعیت مجازی در توانمندسازی شناختی و بهبود عملکرد مغز
3. واقعیت مجازی در درمان اختلال حافظه و پیشگیری از آلزایمر
